Лектор: Ивана Кузманоска
Научниците продолжуваат да собираат детали и податоци за земјотресот, а сето она што ќе го научат ќе помогне да се спасат животи во иднина.
Сателитот на Европската Унија „Сентинел 1А“ ги собра податоците во раните утрински часови додека се движеше од север кон југ над Турција на надморска височина од 700 километри. Сателитот има радарски инструмент кој може да ја почувствува земјата во сите временски услови, и дење и ноќе. Тој рутински ја скенира оваа област на светот подложна на земјотреси, често следејќи ги суптилните промени во надморската височина на површината на Земјата.
Промените на 6 февруари воопшто не беа суптилни, туку драматични. Земјата се „свитка“ и се расцепи на многу места.
Фото: ВВС
Истражувачите користат техника на интерферометрија за да споредат „пред“ и „потоа“. Не треба да си експерт за да ги видиш последиците во Турција на најновата мапа на „Сентинел“. Сосема е јасно дека земјата е деформирана во близина на раседната линија на Источна Анадолија.
И првиот земјотрес со јачина од 7,8 степени, кој се случи на 6 февруари во 2:17 часот, и земјотресот со јачина од 7,5 во 11:24 часот ја поместија земјата налево.
Тоа значи дека од која страна и да сте, другата страна е поместена налево, а на некои места и за неколку метри. Шокантно е тоа што линиите на пукнатините одеа токму низ населбите, а на многу места и низ зградите.
Мапата на „Сентинел“ ќе им помогне на научниците да сфатат што се случило. Ова знаење ќе ги надополни нивните модели за тоа како функционираат земјотресите во регионот и ќе помогне во процената на ризикот што турските власти ќе ги користат за планирање за обновување.
– Вестите секогаш ги прикажуваат земјотресите како „епицентар“, како да станува збор за еден извор (како бомба), а всушност, сите земјотреси се предизвикани од лизгање на проширени пукнатини. Колку е поголем земјотресот, толку е поголема пукнатината. Можеме да ги видиме тие пукнатини од сателит бидејќи земјата околу нив е поместена, во овој случај до 5 или 6 метри. Првиот земјотрес предизвика пукнатина од 300 километри, додека вториот предизвика пукнатина долга 140 километри. За споредба, растојанието меѓу Лондон и Париз е 354 километри – вели Тим Рајт, директор на Центарот за земјотреси, вулкани и тектонски набљудувања и моделирање во Велика Британија.
Тој додаде дека штетата е најголема во близина на пукнатините, но секако дека ќе има и штета низ целиот регион од двете страни на пукнатините.Surface rupture at Hassa Town. #earthquake #deprem pic.twitter.com/klsw2zesYj
— OzdemirAlpay (@geodesist_a) February 8, 2023
Во ерата пред сателитите, геолозите ги мапирале фрактурите со одење по нивните линии. Тоа било макотрпен процес кој имал многу неуспеси. Радарската интерферометрија од вселената била развиена во 90-тите години, а во последниве години стана особено ефективна алатка.
Делумно се должи на квалитетот на сензорите, кои сега се во орбитата, но исто така е резултат на помоќните компјутери и попаметните алгоритми. Денес, можно е да се добие збир на податоци, подготвен за анализа, во рок од неколку часа откако сателит ќе помине над главата.
Ова ќе се подобри бидејќи се лансираат повеќе радарски сателити.
– До крајот на деценијата би требало да можеме да направиме ваков вид анализа во рок од 24 часа откако ќе се случат најштетните земјотреси, а потоа ќе бидеме покорисни во напорите за помош. Како што стојат работите, ние сме надвор од 72-часовниот прозорец за пребарување и спасување – изјави професор Рајт.
Извор: BBC
Фото: EPA
