ЛЕГЕНДИ
Смиле Војданов (1872 – 1958.)

Смиле Војданов (с. Лактиње, Охридско, , 1. II 1872 – Понтијак, САД, 4. III 1958.) – македонски револуционер, член и војвода на Македонската револуционерна организација, долгогодишен деец во македонското национално движење меѓу македонската емиграција во САД. Во 1897 активно се вклучува во МРО и како реонски војвода во охридска Дебарца води повеќе битки со турските војски. Емигрира во САД и се вклучува во македонските емигрантски органицазии.

Во септември 1929 година, учествува во формирањето на првата Македонска прогресивна група во Понтијак, која потоа прераснува во Македонски народен сојуз во САД и Канада. Војданов како претседател на МНС организирал повеќе конгреси, потпишувал значајни документи за македонското движење и издаваат весници преку кои успешно ќе ја шири вистината за Македонија. Го образувал и водел Американскиот словенски комитет во времето на Втората светска војна, а по неа тој е еден од главните иницијатори за изградба на Државната болница во Скопје.
Смиле Војданов е роден на 1 февруари 1872 година во охридското село Лактиње. Се образувал во Охрид и во кичевскиот манастир „Света Богородица Пречиста”. Во Охрид учел прво и второ одделение, а потоа уште три години се образувал во ќелијното училиште на кичевскиот манастир. Во манастирот останал да служи како ѓакон до 1890 година, а потоа се вратил во родното место. Во 1892 година се вработил како учител во родното Лактиње.
Две години потоа, од 1894 до 1897 година, Смиле работел како анџија во селото Сливово. По средбата со македонските револуционерни дејци Христо Узунов и Методија Патчев, кои го запознале со целите на Македонската револуционерна организација, во 1897 година Смиле Војданов активно се вклучува во Организацијата.
Смиле Војданов повторно бил назначен за учител во 1898 година и како член на МРО бил доста активен меѓу населението во Дебарца. Во предилинденскиот период, односно во 1901 година засилено агитирал и работел на формирање на Комитети на Организацијата, а дури во јули 1902 година влегол во четата на Дејан Димитров.
За време на Илинденското востание како реонски војвода дејствувал во реонот на Горна Дебарца и учествувал во повеќе битки кои се воделе со турскиот аскер и башибозук. За време на борбите Смиле се истакнувал со особена храброст и снаодливост. По задушување на Илинденското востание, дел од четата на Војводата Смиле Војданов се демобилизира, а со останатите востаници кон крајот на 1903 година, тој се повлекува во Бугарија.
По подпишувањето на Букурешкиот договор во 1913 година со кој Македонија била поделена, на советување во Софија се собрале македонските револуционерни дејци. Јане Сандански, Васил Чакаларов, Христо Чернопеев, Петар Чаулев и др. Меѓу присутните на ЦК бил и Војводата Војданов, Тој учествувал на советувањето од кое на 11 август 1913 година бил испратен Меморандум до Едуард Греј, претседателот на Лондонската посланичка конференција како и до полномошните министри на големите сили ученици во преговорите, со кој, од името на македонскиот народ била побарана ревизија на Букурешкиот договор и давање на автономија на Македонија во нејзините етнички и географски граници.
Букурешкиот диктат го предизвикал отпорот на сите патриотски сили на Македонците како во земјата така и во емиграцијата во Америка и Канада, На повикот да се продолжи со борбата против новите окупатори на Македонија, Петар Чаулев и Смиле Војданов два месеци потоа ја обновуваат ревулуционерната активност во Охридско, но овој пат против српската власт. По неуспехот востанието тој ќе емигрира во САД и ќе се вклучи македонските емигрантски организации.
Во Америка, Смиле Војданов ќе се насели во градот Понтијак каде ќе се занимава со ситен бизнис. Потоа заедно со Георги Николов Зајков, познат како Георги Пирински, ќе ја пропагираат македонската вистина и ќе се борат светот да ја дознае правата вистина дека македонската нација е реалност. Тие во триесетите и четириесетите години на XX век ќе настојуваат да ја обединат македонската емиграција во Америка, особено да ги обединат лицата кои Македонија ја чуствувале за своја татковина и на кои македонскиот национален идентитет им бил света работа.
Во септември 1929 година, Војводата Смиле Војданов и Георги Пирински ќе го формираат Македонскиот народен сојуз. На почетокот тие ќе ја формираат првата Македонска прогресивна група во Понтијак(14 илинденци), која потоа прераснува во Македонски народен сојуз во САД и Канада (подоцна Македонско-американски народен сојуз во САД и Канада), со Централен комитет.
Во 1931 година Војводата Смиле Војданов бил избран за претседател на ЦК на Македонскиот народен сојуз, а за секретар Георги Пирински. Тие ги издаваат централните органи на МНС (МАНС) со јасно дефинирана национална концепција во меѓувоениот период со соработници од сите делови на Македонија кои ја градат македонската национална свест на Македонците каде и да се наоѓаат. Потпишуваат значајни документи за македонското движење, кои се објавуваат во органите на здружението: „Балканско сдружение”, „Трудова Македонија”, „Народна волја” и др. Покрај тоа се објавуваат сите важни документи, соопштенија, коресподенција со Македонците каде и да се, како и лични спомени од Илинден. Воспоставил тесна соработка со Ангел Динев и неговите „Македонски вести”.
Како химанист и добротвор, Војводата Војданов во јули 1936 година, со уште два члена оди во меѓународна мисија во Бугарија за да им се помогне при судењето на 14 „македонски националреволуционери”. По избувнувањето на Втората светска војна го формира и го води Американскиот словенски комитет од 1941 до 1945 година, кој има за цел да им помага на Словените во Европа. Тој исто така бил иницијатор и еден од главните членови на Комитетот за изградба на Државната болница во Скопје.
Починал на 4 март 1958 година во градот Понтијак, САД.
“Дојде моментот да се дигнеме сите браќа Македонци и сестри Македонки рака за рака, рамо до рамо да застанеме заедно во борбата против петвековните поробители, да ја извојуваме слободата на нашиот народ, да ја спасиме нашата погазена национална и семејна чест! Слобода или смрт! Да живее ослободителната борба! Да живее македонскиот народ, да живее слободата! Смрт на петвековниот поробител и мачител!”
ЛЕГЕНДИ
Александар Кошка ( 1873 – 1907 )

Роден е роден 1873 година во влашкото село Гопеш, Битолско. Во Битола се школува во Романската гимназија, а потоа студира медицина во Букурешт.
Во 1902 година се враќа во Македонија и се вклучува во редовите на ВМОРО. Во 1903 година е во четата на Парашкев Цветков. Бил еден од најактивните Власи – членови на ВМРО. Како пелистерски војвода тој со својата чета учествувал во Илинденското востание и во борбите по Востанието.
Загинува со уште четворица свои четници кај селата Сливница и Курбиново, Ресенско, на 22 мај 1907 година.
Васил Балевски за него рекол:
Власите беа во нашата организација, комитетите им беа согласни централно. Војвода им беше Александар Кошка, одличен човек.
ЛЕГЕНДИ
Александар Китанов – Сандо

Александар (Сандо) Китанов (1881 –23. XII 1906) е македонски учител, револуционер и војвода.

Бил активен член на Македонската револуционерна организација (МРО), учесник во Аферата Мис Стон и четник во четите на Гоце Делчев и Крсто Асенов. По Илинденското востание бил војвода во Кукушко и во Малешевско. Загинал заедно со Даме Груев во борба против османлиската војска на врвот Петлец кај с. Русиново.
Александар Китанов е роден во 1881 година во горноџумајското село Лешко, Пиринска Македонија. Учел во егзархиското училиште во Горна Џумаја, а потоа во 1898 година завршил педагошко училиште во Скопје. По завршувањето на педагошкото училише извесно време работел во родното место, а од 1900 година работел во егзархиското училиште во Горна Џумаја.
Неговиот брат Петар Китанов бил активен деец на Македонската револуционерна организација и Александар познат како Сандо Китанов уште како ученик станал член на градскиот комитет ма Организацијата во Горна Џумаја.
Во 1901 година, Санде учествувал во аферата Мис Стон. Тој станал четник во четите на Гоце Делчев и Крсто Асенов. По Илинденското востание бил војвода во Кукушко и во Малешевско. Го придрушувал Даме Груев за време на неговата обиколка низ Македонија.
Во средината на делември 1906 година Санде Китанов заедно со Даме Груев, Горги Карчев. Георги Поп Стојанов, Владимир Чопов тргнале во правец на Малешевијата. Уште на самиот почеток тие биле поткажани и била организирана потера по нив. На 22 делември 1906 година четата ноќевала во беровското село Русиново, кое било опколено од многуброен аскер.
За да не настрада невино население, македонските револуционери другиот ден рано утрото на 23 декември 1906 година побрзале да се извлечат од селото при што дошло до престрелка. Прв бил убиен Георги Поп Стојанов, а потоа бил погоден и војводата Сандо Китанов, кој пред да почине извикал „Браќа умирам, да живее Македонија“. Првично Карчев и Даме Груев се извлекуваат но на стотина метри од врвот Петлец паѓаат во нова заседа и загинваат.
Нивната смрт е опеана во малешевската народна песна „Низ Петлец идат трима војводи“
Низ Петлец идат трима војводи
идат и питат за Русиново.
Првиот беше тој Дамјан Груев,
вториот беше Атанас Карчев,
третиот беше Сандо Китанов,
идат и теглат за Русиново.
Куга спандаха во Русиново,
там ѝ дочека Коле Чукаров.
Ка ѝ дочека, они питаха
за чорбаџи Димо Алаџозов,
Алаџозов, прочут чорбаџија.
Куга четата ја разместиха,
војводите у Димо хојдоха.
Бог да убие наште ишпиони,
што предадоха славната чета,
славната чета, чујен војвода,
чуен војвода – Дамјан Груев!
Турци дојдоха, село заградиха,
Турци дојдоха, село опсадиха.
Догледала ѝ првата стража,
првата стража од бела скала,
па си соопшчава на војводата:
– Ајде војводо, ајде Дамјане,
Русиново здраво опсадено,
здраво опсадено од Турците,
Дамјан се спрема, хладно говори:
– Ајде другари, ајде четници,
дојде време борба ќе водиме,
борба ќе водиме в Русиново.
Дедо Димо вратата отвори,
ка врата отвори, пушка пукна,
пушка пукна – Димо мртов падна!
Димо падна, бабата му рипна,
бабата рипна и мртва падна,
Дамјан се реши, пушката зема:
– Ај со мене, ништо не чекајте!
Борба се почна, село се дими,
село се дими, децата пискат
децата пискат, мајките плачат,
четници излагат, кај ка може,
четници излават, се спасават.
Ка прирапаја прво ја паднал,
прво ја паднал Сандо Китанов,
Сандо Китанов прва жртва бил,
Атанас Карчев напред си врви
и след него иде Дамјан Груев,
Дамјан ранија, на Карчев дума:
– Оди Атанасе, спасавај се!
Спасавај се, кој како знае!
Карчев му вели, вели говори:
– Крачка не тргам јазе од тебе!
Карчев говори на Мирчо Чопов:
– Ти го знаеш, Мирчо, зборниот пункт,
не ме чекај, Дамјан не оставам.
Куга четниците излегоха,
Дамјан и Атанас останаха,
двата останаха дор погинаха,
Турци ѝ гонат, свето се памети!
Зачекала и онаја војска
турската војска од Безгашчево.
И они не се могли да идат,
они са душа они оставили
на Трнков преслав, при таја чешма.
ЛЕГЕНДИ
Александар Евтимов (1874 – 1939)

Александар Евтимов (1874 – Софија, 1939) е македонски револуционер, преспански и прилепски војвода на ТМОРО, учител и публицист. Учествувал во Илинденското востание како началник на Горското начелство за Буфскиот револуционерен реон. Во 1910 година, како член на Битолскиот окружен комитет, бил уапсен и осуден на смрт, а потоа казната му била заменета со доживотна робија. Во 1911 година успеал да избега од затворот и емигрирал во Бугарија. Во Првата балканска војна се вратил со своја чета и учествувал во изгонувањето на османлиските власти од Битола. Од 1926 година, Рвтимов ја предводел Разузнавачката организација на ВМРО за Битолскиот округ.

Александар Евтимов е роден во 1874 година во Битола. По завршувањето на средно образование, тој бил назначен за учител во Леринското село Буф, каде предава во текот на 1895 и 1896 година. Во исто време, тој развил револуционерна активност во Леринскиот реон. Подоцна, Евтимов бил избран за раководител на Леринскиот револуционерен округ на Македонската револуционерна организација.
Од 1899 година Евтимов учителствувал во Битола, каде ја продолжува својата револуционерна активност. Таму бил избран за член на Месниот комитет, а во 1900 година и во Окружниот револуционерен комитет на Македонската револуционерна организација. Истовремено тој е раководител и на училишната револуционерна организација во Битолската гимназија, од која излегуваат дејци на организацијата како Христо Силјанов, Лазар Москов, Илија Талев и други.
На 1 април 1903 година, Александар Евтимов преминал во илегала и како началник на Горското начелство за Буфскиот револуционерен реон учествувал во Илинденското востание. За време на востанието дејствувал во Буфско и Горна Преспа.
По востанието Евтимов ја продолжил својата револуционерна дејност. Од 1908 година е член на Окружниот револуционерен комитет во Битола, а во декември 1909 година заради убиството на ренегатот Јово Јовановиќ бил уапсен заедно со Георги Попристов, Георги Николов, Павел Христов, Аце Дорев и Милан Матов. По два месеца затвор, сите биле ослободени од воениот суд.
Во 1910 година, за време акцијата за собирање на оружјето, Александар Евтимов повторно бил уапсен и осуден на смрт, но потоа неговата казна била заменета со доживотна робија.
Во 1911 година ток успеал да избега заедно со Георги Поп Христов и Васил Клисаров од Крушево од затворот во Ајдин, Мала Азија, а потоа емигрирал во Бугарија.
Во 1912 година Александар Евтимов учествувал во Првата балканската војна. Тој се вратил со своја чета во Македонија и учествувал во изгонувањето на османлиските власти од Битола.
По Првата светска војна Евтимов живеел во Бугарија и го поддржувал Привременото претставништво на поранешната обединета Внатрешна револуционерна организација.
Во периодот на 1925 до 1927 година Ѓорѓи Поп Христов како член на ЦК на ВМРО со своите чети дејствува во Битолско заедно со Петар Шанданов и Крум Петишев, каде имаат неколку вооружени судири со српските и грчките војски. Како председател на Битолскиот револуционерен округ Поп Христов организирал цела една мрежа на членови на ВМРО кои вршеле разузнавачка дејност во интерес на Организацијата. Тие ги следеле активностите на српските и грчките власти во Битолскиот округ.Така, од 1926 година, Александар Ефтимов, ја предводел Разузнавачката организација на ВМРО за Битолскиот округ.
Александар Евтимов починал во Софија, во 1939 година.
-
Вести1 month ago
ШОКАНТНО ОКТРИТИЕ! Научно докажано: Македонците се првите луѓе во Европа
-
ЕНЦИКЛОПЕДИЈА1 month ago
ЗА НИВ БИЛ МАКЕДОНЕЦ: Комити кои го преживеале Илинден во 1960 година му оддаваат почит на Пиринскиот цар Јане Сандански
-
ЕНЦИКЛОПЕДИЈА2 months ago
Портрет на прилепско семејство од 1793 година ја ништи бугарската и грчката пропаганда против Македонците
-
НА ДЕНЕШЕН ДЕН1 month ago
Во Влахи во Пиринска Македонија е роден македонскиот револуционер, Пиринскиот цар, Јане Сандански
-
ЕНЦИКЛОПЕДИЈА1 month ago
Германскиот историчар Лоникер во 1578 година ги наведува Македонците како засебен народ
-
Вести2 months ago
ЛАВРОВ НАВОДНО ЈА „ПОПАРИЛ“ ГРЦИЈА: ВРШИТЕ ТЕРОР КОН МАКЕДОНЦИТЕ И МАКЕДОНИЈА А НАС ЌЕ ТИ ПРЕДАВАТЕ ДЕМОКРАТИЈА?
-
Вести1 month ago
МАЈМУНСКА СИПАНИЦА– ДАЛИ ЗАПОЧНУВА НОВА ПАНДЕМИЈА?
-
ЕНЦИКЛОПЕДИЈА2 months ago
ГЕРМАНСКА МАПА ОД 1940-ТА: Македонците во Македонија претставени како засебен мнозински народ, Бугари немало ни за бугарските сојузници