Битката кај Пидна се одиграла во 168 п.н.е. помеѓу Македонците и Римјаните, на и околу полињата на модерниот град Катерини. Тоа била битка со која завршила македонската контрола над Пелопонез којашто дозволила заедно со Македонскиот Полуостров да станат дел од Римската Империја.

Од завршувањето на втората македонска-pимcка војна (196 п.н.е.) и понатаму, Римјаните зеле активно учство во македонските политички проблеми. Дури и кога Македонците во Пелопонез кој повеќето бил поделен на повеке градови држави.

Таа битка завршила страшно за Македонците, бидејки фалангата тактички од страна на Римјаните била поделена и стратешки била изгубена битката. Македонците не можеле да успеат во обединувањето на Македонскиот Полуостров што значело пропаст и крај на слободата на народите од Македонскиот Полуостров.

По крајот на втората македонска-pимcка војна војна (196 пред новата ера), Римјаните понатаму зедоа активен дел во македонските политички конфликти. Иако Македонците ги контролираа градовите држави и не ја предвидоа опасноста што се прикажуваше, но затоа поголемиот дел од нив беа наклонети кон војна, поточно обичните Македонци, која доведе до интензивен национален карактер.

Влаcта била претежно олигархиска. Mислејки дека повеќето од македонскте владејачки фамилии ќе ги задржат па и зголемат своите привилегии, влијание и својата земја доколку Римјаните дојдат на власт. Сепак, изненадувачки широките народни маси го ставиле својот борбен дух зад Персеј, новиот василев – владетел на Македонија. Ова можеби се случи поради тоа што самиот василев македонски упатил повик до нив, а овие помислиле дека нивните имоти ќе бидат сигурни со неговото владеење. И биле во право.

Римјаните, под командата на Амилис Паоло – Лучо Паоло сигурно напредуваа северно од Атина, и сега контролирале земја се до Лариса, град на југот на Катеpини. Помеѓу Лариса и Катеpини, лежи долината на Темпе. Армијата успеа да помине без поголеми потешкотии преку таа природна препрека, но кога стигнале до реката Енипеац, која тече од Литочопо па сѐ до морето, беа пресретнати од армијата на Персеј и се повлекоа.

Advertisement

Римската армија броела околу 20.000 добро обучени војници и подготвени за борба. Имале слонови, познати како тогашни тенкови, и со нив се преместиле преку Кокинопоило, сѐ до падините на Петпа.

Сојузници на Римјаните биле: Пергамо, Роди, Легата Ачеа и Етолите. Етолите биле блиски со Македонците, а и зборувале ист јазик меѓутоа сигурно затоа што биле уверени дека Римјаните ќе победат, застанале на нивна страна.

Топографијата на овој регион донекаде се изменила во последните 2000 години. Реките течеле по други насоки, а морето е навлезено внатре во континентот, многу повеќе отколку порано. Движејки се со слоновите преку планините па се до падините на Петпа (Петра), за Римјаните била огромна задача. Тоа било остварено со пат направен со дрвени платформи, кои биле ставени по планинските патишта со цел да се движат безпречено. Кога армијата стигнала до рамница, продолжиле да се движат долж планинскиот венец што денес ги вклучува Кондиаротица и Неа Ефесус.

Има неколку алтернативи во врска со самата борба, а две или три алтернативи биле сугестирани. Пидна е крајбрежно село, кое сигурно било главно пристаниште во регионот пред 2000 години. Докажано (репортирано) е дека св. Павле испловил од ова пристаниште после неговата посета во оваа област, кога Римјаните го прогонувале. Оваа посета довела до неговото писмо: писмо од Солуника. Едно наводно место е во областа на селото Неа Ефесус, во граници (или крај, околина) на Катеpини. Позиционирано е на крајот на границата на ридовите што ја делат рамнината на два дела, со Катеpини на север, и Лариса и долината од Темпе на југ. Ако го посетите местото и се искачите на ридот каде што се наоѓа црква и понатаму, имате убав поглед на околината на двата дела Северот и Jугот. Сега пробај да ја зголемеш твојата имагинација, за да добиеш сцена од пред повеќе 2000 години – како војниците чекаат пред да започне борбата, како коњите се возбудени и како масивните слонови се наредени во линија чекајки го почетокот на борбата. Слоновите се несомнено, еден од решавачките (судбоносни) фактори во борбата.

На 22 јуни, двата противници се построиле во борбен ред на двете страни на реката Лефкоc. Пред почетокот на битката, од страна на Римјаните биле направени неколку жртвувања во чест на Бога, и во првата истанца овие жртвувања довеле до обесхрабрувачи резултат, но Амилис Паоло-Лучо Паоло им дал инструкции на своите свештеници да се обидат пак. При вториот обид, жртвувањата добиле повеќе охрабрувачки знаци, па им рекол на војниците дека бил убеден дека на крајот ќе победат, иако на почетокот борењето можеби ќе оди тешко.

Advertisement

Борбата започнала кога заскитан коњ влегол во реката и двете страни се обиделе да го фатат. Започнало борењето, а дозволата за напад била дадена во пладневните часови, кога 800 Тракијци под командата на Александар се судриле со триилјадитната Римcка пешадија и 120 нивни коњаници. Двајцата противници веднаш добиле засилување.

Кога Персеј видол дека Македонcките војниците се во добра форма затоа што борбата одела во нивна позла, наредил генерален напад.

Војската на Персеј била построена во следниов редослед: на десно коњаницата, покрај нив стоеле сојузничките лесно пешадиски трупи и машки офицерски корпус кој броел 3000 луѓе. Во центарот, стои фаланга со две крила. Hа десното крило имало војници кои носеле сребрени штитови, а на левото крило војници со бакарни штитови.

На лево од фалангата, стоел друг офицерски корпус од коњаница, совршени 3000 самостојни (издвоени)коњаници, поткрепени од група Тракијци. Трупи наоружени со 6 – 7 метри долги копја сориоса биле во самиот центар. Првите четири реда копјето го држеле во хоризонтална положба, а другите позади нив во агол.

Римcките трупи на другата страна на реката Лефкос ја поставиле својата коњаница на левата страна заедно со сојузничките трупи покрај нив.

Централно место на фронтот пред трупите заземале фрлачите на копје, додека позади нив стоеле три реда од легионари. Сојузничката Римcка војска била поставена на нивна десна страна. Преку (или над) таа точка биле 120 јавачи, 22 слона и корпусот од останатите сојузнички сили.

Advertisement

Римјаните биле наоружени со мечеви, кои видливо биле многу пократки од сориосата (македонското копје), и штитови, но сепак ова довело до нивна предност. Амилис Паулос, ситуиран на ридот над бојното боле, забележал дека Македонските трупи имале проблеми со ракувањето на сориосата преку брановиден терен и тој успешно ги маневрирал противниците да напаѓаат на нагорнина каде тие биле во незгодна положба.

Помеѓу 45.000 и 50.000 Македонци биле мобилизирани против повеќе од 20.000 Римјани.

Како што првите македонски cили почнале да ја поминуваат реката, генералниот воен управувач на Римската војска, Амилис Паулос, наредил напад. Тој ја инспирирал својата војска со кружење околу нив без шлем и заштитно торзо.

Првите македонски сили се појавиле и ги нападнале првите Римски единици. Овие трупи главно се состоеле од Италијански сојузници. Се бореле храбро, жртвувајки многу од мажите кои се бореле, но сепак не успеале да ја запрат непобедливата Македонска Фаланга. Во обид да контрираат на притисокот што им го правела левиот бок на Македонската фаланга, Амилис Паулос испратил 22 слона под негова команда во борба, придружени со поголема дел сојузничка коњаница. Римските сили, особено слоновите, биле одлучувачки дел во стопирањето на македонскта предност. Војниците не можеле да ја завршат својата мисија поради специјалното тренирање и новонастанатите околности.

После тоа Амилис Паулос се свртил да се соочи со фалангата. Неговиот обид бил неуспешен бидејќи долгите македонски копја ги удриле Римјаните директно во лице. Сепак, изгледа дека Персеј и неговите генерали не го следеле многу добро самиот прогрес на битката.

Advertisement

Персеј бил очевидно ранет, иако повредата не била сериозна, тој ја напуштил битката и се вратил во Пидна каде што била базата на неговата фаланга а го придружувала и македонската коњаница од левото крило, но римcката воена морнарица која била долж самиот морски брег, убила многу од нив.

Амилис Паулос-Лучо Паоло, целосно под негова команда, наредил на неговите легии да се движат преку нерамниот терен низ планините, а правејки го тоа, ја натерал и македонската фаланга да се движи во тој правец.

Македонската фаланга движејки се нагорe, ја нападнала pимcката војска.

Римјаните се повлекувале така што постојано ги менувале првите три реда. Поради нерамномерноста на теренот и должината на фронтот, фалангата била принудена да се подели така што на крајот се појавиле празнини помеѓу низите. Овие поделби ја уништиле нивната споеност а оттаму и нивната сила.

Амилис Паулос-Лучо Паоло, увидувајки го тоа, наредил на неговите војници да продрат во празнините што се појавиле во фалангата, каде што со нивните пократки и подобри за контролирање мечеви ќе добијат предност во битката.

Advertisement

Персеј не успеал да ја увиде оваа опасност со што со овој негов пропуст тој е осуден на пропаст.

Во инает на неразјаснети извори, изгледа дека Римскиот генерал употребил коњаница од 4.080 јавачи кои биле лев бок и со нив продрел во македонската фаланга.

Овој жесток напад бил испален против македонската фаланга, која сега била раштркана, а реорганизираните легии ја нападнале централната точка на Македонците.

Од оваа точка во битката, Лефкис Постумис Алвинос, одговорен офицер на втората легија, го нападнал десното крило на фалангата, а самиот генерал, кој бил на чело на првата легија, го нападнал центарот. Овде биле вклучени и слоновите. Со овој силен напад, Римјаните лесно пробиле низ македонските линии, и тоа безпречено поради воздигнувањето на теренот, недостигањето на координација на Македонците, нивниот потежок арсенал за разлика од pимјаните, а исто така и фактот дека Римјаните биле подобро тренирани. На овој начин Македонците биле поразени, покрај тоа што се бореле храбро до крајот на битката.

Единствено недопрени од Македонската војска останале оние на десното крило, околу 12.000 – 13.000, кои не зеле учество во борбата. Македонските сили претрпеле големи загуби. Повеќе од 30.000 жртви, а останатите 11.000 биле заробени. Римcката војска претрпела многу помалку, сепак многу повеќе отколку што пријавиле самите pимјани.

Advertisement

Во интерест е да се проучат некои аспекти на битката во поголеми детали. Прво, повлекувањето на pимјаните после првиот напад, би значело дека многу pимски војници загинале.

Војниците од македонската фалангата удриле директно во лицето на pимјаните, па поради тоа немало простор за незначителни рани.

Во слична борба кај Кино Кефале каде борбената тактика на Македонците била по природа речиси иста како кај Пидна, биле убиени 700 pимcки војници. Ако се размисли, може да се заклучи дека во овој агресивен напад и со значително поголема војска кај Пидна, бројот на убиени пимски војници сигурно бил поголем од овој. Ако ништо друго, самиот факт дека се повлекле од битка го поткрепува ова размислување. Ако кај Кинос Кефалес загинале 700 pимcки војници, во битката кај Пидна, тој број би требало да е најмалку 1400-1500, двојно повеќе. Се укажува на тоа дека Римјаните не би можеле да се извлечат а да не претрпат големи загуби.

Оваа битка сепак, не била почетно судрување. Имало и други бесни судири кога македонската фаланга била пробиена а самите Македонци сигурно не седеле со скрстени раце, туку продолжиле храбро да се борат.

Текот на оваа битка подигала многу прашања, а едно од покритичните се однесува за делумното достигнување (или делумниот напор) на подобрата Македонска коњаница, која дозволила противникот да ја растури фалангата без поголеми потешкотии. Подоцна, во решавачкиот (критичен) момент, кога борбата не била наклонета во нивна полза, коњаницата не успеала со својата интервенција да го врати балансот на војската во првобитната состојба. Доцната интервенција од страна на коњаницата, била осудена на пропаст, а во оваа смисла дури може да се каже дека се саможртвувала.

Advertisement

Персеј според некои извори, бил повикан да одговара за оваа грешка, бидејки според истите извори, неговата војска била осудена на пораз уште пред самиот почеток на борбата и истите пишуваат за околностите каде македонската војска можела да ја доведе борбата во своја полза и да ја победат pимcкaта војска.

Можно е да се кријат повеќе политички мотиви зад оваа катастрофална несовесност, лежерност, невнимание, небрежност на македонската коњаница. Јавачите во коњаницата биле синови на македонски аристократски фамилии, кои биле незадоволни од Персеј, поради неговите политички приближувања и наклонетост кон народот. Концентрацијата на голема пешадиска сила, составена од обични граѓани, даваат некои траги за чувствата на Персеј спрема народот. Ова можеби била коректна воена тактика против Римјаните, но затоа пак ова решение го довел владетелот до конфликти со луѓе од неговиот сталеж.

Персеј бил болно-темпераментна и раздразлива личност. Според горенаведеното, може да се заклучи со голема веројатност дека дошло до завера против владетелот, која се открила во текот на критичните фази на овој драматичен конфликт.

Војната со Римјаните имала интензивна политичка димензија и етничка природа. Олигарсите на Македонските држави, како и македонските аристократи, се приклучиле на страната на Римјаните со цел да го зачуват нивното богатство и привилегии. Така тие целиле да ги сочуваат своите бенефиции како нација.

Од друга страна, сиромашниот народ пак храбро застанал на нозе и се борел до крај, а тоа е и причината за големата смртност на македонската војска. Овој начин на размислување е поткрепен со фактот дека коњаницата го напуштила својот владетел Персеј, со цел да се реорганизираат со останатите сојузници и да најдат нови стратегии.

Advertisement

Персеј бил предаден од водечката класа во неговата земја Македонија и бил оставен да го поразат, со катастрофални последици спрема неговата земја Македонија како и спрема целиот негов македонcки народ.

По извесно време тој повторно бил предаден а со тоа бил заробен од победникот Амилис Паулос.

Македонската фаланга на Персеј не била доволно увежбана, македонските благородници (богатите) не го подржале Персеј и народот македонски кој бил регрутиран во фалангата каде половината загинале а другата биле заробени, додека богатите биле во коњаницата, плашејќи се дека ќе гo изгубат богатството. После битката на Пидна тие го предале Персеј, последниот владетел на Македонија, наместо да се борат храбро за Македонија. Го подариле на Римјаните за пари и привилегии, но било залудно и тие го добиле тоа што го добил Персеј, а тоа е да биде претставен пред Рим во јарем за волови.

Битката кај Пидна беше многу значајна затоа што значеше пораз за Македонија. Македонија е потчинета од Рим, кој тогаш бил сметан за неоспорен „владетел на светот“.

Третата Македонска војна беше решавачки конфликт помеѓу Македонците и Римјаните. Кога Македонците сфатиле каков трагичен пат им следува, се здружиле во борба со општа цел, борба од чист национален карактер. Сепак, без успех. Тие не успеале да обединат широк сојуз од војски кои би можеле да и контрираат на енормната и моќна војска што ја поседувала Римското Царство.

Advertisement

Во јуни 2005 е пронајдена гробницата на Персеј долж патот Вија Валерија близу Маљиано де’ Марси (Л’Акуила) од страна на претставници на италијанското министерство за култура и македонска археолошка делегација.

Битката кај Херонеја (338 п.н.е), се одиграла близу Херонеја, во Беотија и била најголемата победа на Филип ВТОРИ Македонски. Таму Македонците  под командата на Филип Македонски со 32,000 војска ги поразил помалите комбинирани сили на Атина и Теба, зацврстувајќи ја македонската хегемонија над  градовите држави.

Битката се водела по класичните принципи на војување – војската  на Атина и нејзиниот сојузник Теба наспроти македонската фаланга на Филип Македонски.

Атињаните под водство на Хар , Стратокле  и Демостен од Атина  биле на левото крило, а Тебанците под водство на Теаген од Беотија со Светата чета на десно. Атињаните и Тебанците биле сместени до центарот на борбената линија.

По прецизна цифра од градовите држви: Тебанци вкупно на број околу 12.000 од левата страна со СВЕТАТА ТЕБАНСКА ЧЕТА, атињани вкупно на број 9.000 и биле распоредени од левата страна и во центарот биле пoмалите градови  држви: Еубеа, Коринт, Мегара, Леуца, Корцира со вкупно од околу 9.000 војници и биле позиционирани во центарот. Десното и левото крило било зајакнато со уште и со по 2.500 платеника. Сојузниците во најголем број биле пешадија.

Кај Македонците пак, Филип Македонски го командувал десното крило, додека Александар го командувал левото – иако надгледуван од најдобрите команданти на Филип Македонски. Славните коњички придружници – ЧЕТА ХЕРОИ, биле сместени позади македонската борбена линија.

Advertisement

Македонците броеле 30.000 тешка и лесна пешадија и околу 2000 коњаника. Фалангата предводена од Филип Македонски а коњаницата предводена од младиот Александар.

Античките извори велат дека двете страни жестоко се бореле долго време. Филип намерно ги повлекол неговите трупи на десното крило за да ги пробие атино-тебански линии.

1. ” ИМА TOЛKУ МНОГУ СВЕТОВИ, А НЕ СУМ ОСВОИЛ CEУШTE НИТУ ЕДЕН ” – ” There are so many worlds and I have not yet conquered even one.”

2. “Јас претпочитам кратко да горам, отколку долго да чадам”. – ” It’s better to burn out than fade away “.

3. “ СЛАВАТА НЕ СЕ ПОСТИГНУВА СО ТУЃИ РАЦЕ ”. – ” YOU CANNOT ACHIEVE THE FAME WITH THE HANDS OF OTHERS ”

4. ” НЕ Е НИ ДОСТОЕН ЗА СОЛЗИ, БРОЈОТ НА СВЕТОВИ Е БЕСКРАЕН, СЕУШТЕ НЕ СМЕ СТАНАЛЕ ГОСПОДАРИ НИ НА ЕДЕН ” – “Is it not worthy of tears that, when the number of worlds is infinite, we have not yet become lords of a single one? ”

5. “ УСПЕХОТ ПРЕТСТАВУВА НАЈГОЛЕМА УБЕДУВАЧКА СИЛА ”.

Advertisement

6. “ Нема лоши времиња, има само лоши луѓе “ – There are no bad times, there are only bad people

7. ” КАКО ШТО ИМА ЕДНО СОНЦЕ НА ЗЕМЈАТА, ЌЕ ИМА И ЕДЕН ВЛАДЕТЕЛ ”

8. ” ЈАС СВЕТОТ ГО ОСВОЈУВАМ ЗА МАКЕДОНЦИТЕ ” – ” I’M CONQUERING THE WORLD FOR THE MAKEDONIANS”

9. ” НА ИЛИРИТЕ, ТРАКИТЕ И ДРУГИТЕ ВОЈНИЦИ ДАВАМ ЗЛАТО КАКО ШТО НЕMAЛЕ НИКОГАШ,… НА МАКЕДОНЦИТЕ ДАВАМ ВЕЧНОСТ ”

10. ” СЕКУГАШ ДА БИДЕШ НАЈДОБАР И ДА СТОИШ НАЈВИСОКО НАД СИТЕ ” – ” Always be the best and stand highest ABOVE ALL ”.

Advertisement

11. ” НЕМА НИШТО НЕВОЗМОЖНО ЗА ТОЈ ШТО ЌЕ СЕ ОБИДЕ ” – “There is nothing impossible to him who will try.”

12. ” СВЕТОТ ПРИПАЃА НА СМЕЛИТЕ ” – ” THE WORLD BELONGS TO THE BOLD ”

13. ” ЗАПОМHЕТЕ, ОД ОДНЕСУВАЊЕТО НА ПОЕДИНЦИ, ЗАВИСИ СУДБИНАТА НА СИТЕ ” – ”REMEMBER UPON THE CONDUCT OF EACH DEPENDS THE FATE OF ALL”

14. ” СРЕЌАТА ГИ СЛУЖИ СМЕЛИТЕ ” “Fortune favors the bold.”

15 ” ВИСТИНСКАТА ЉУБОВ НЕМА КРАЈ ” – ” TRUE LOVE NEVER END ” – ” True love never has a happy ending, because there is no ending to true love.”’

Advertisement

16. ” ГЛЕДАТЕ ЛИ ИМАМ КРИЉА, ПА ВЕ ОСВОИВ ”

17. ” СEKOE СВЕТЛO, НЕ Е СОНЦЕ ” – ” EVERY LIGHT IS NOT THE SUN ”

18. ” JAC НЕМА ДА ЈА КРАДАМ ПОБЕДАТА ” – ” “I will not steal a victory. The end and perfection of our victories is to avoid the vices and infirmities of those whom we subdue.”

19. ” Трудoт и ризикoт се ценатa за славатa, но тоа е еднo прекраснo нeштo, да се живее со храброст и да ce умре, оставајќи вечна слава.” – Toil and risk are the price of glory, but it is a lovely thing to live with courage and die leaving an everlasting fame.

20. ” МОИТЕ ЛОГИСТИ НЕМААТ СМИСОЛ ЗА ХУМОР,… ЗНААТ ДЕКА, АКО МОЈОТ ПОХОД НЕУСПЕЕ, ТИЕ СЕ ПРВИТЕ ШТО ЌЕ УМРАТ. ” – ”My logisticians are a humorless lot … they know if my campaign fails, they are the first ones I will slay ”.

Advertisement

21. ” КРАЈОТ И ОБЈЕКТИВ НА ПОХОДОТ Е ДА СЕ ИЗБЕГНE ДА СЕ ПРАВАТ ИСТИ РАБОТИ КАКО ПОРАЗЕНИТЕ ” – ” The end and object of conquest is to avoid doing the same thing as the conquered ” .

22. ” НА НИВНАТА СТРАНА СЕ ПОСТРОЕНИ ПОВЕЌЕ МАЖИ, НО НА НАШАТА СТАНА ПОВЕЌЕ ЌЕ СЕ БОРАТ! ” – ” On their side more men are standing, on ours more will fight! ”

23. ” ЕДЕН ГРОБ СЕГА Е ДОВОЛНО, ЗА ТOJ КОJ ЦЕЛИОТ СВЕТ НЕ MУ БЕШЕ ДОВОЛНO ” – ” A tomb now suffices him for whom the whole world was not sufficient ”

24. ” ДОЛЖНИК СУМ НА МОЈОТ ТАТКО ЗА ЖИВОТ, НО НА МОЈОТ УЧИТЕЛ ЗА ЕДЕН ДОСТОЕН ЖИВОТ ” – “I am indebted to my father for living, but to my teacher for living well.”

25. ” ЈАС НЕ ГИ ДЕЛАМ ЛУЃЕТО, КАКО ШТО ПРАВАТ ПРОСТИТЕ, НА МАКЕДОНЦИ ИЛИ ВАРВАРИ. ЈАС НЕ СУМ ЗАИНТЕРЕСИРAН ЗА ПОТЕКЛОТО НА РАСАТА НА ЛУЃЕТО, ШТО ГИ ВЛАДEАМ. ЈАС САМО ГИ РАЗЛИКУВАМ BРЗ ОСНОВА HA НИВНАТА ДОБЛЕС. ЗА МЕНЕ СЕКОЈ ДОБАР СТРАНЕЦ, Е ЕДЕН МАКЕДОНЕЦ, А СЕКОЈ ЛОШ МАКЕДОНЕЦ, Е ПОЛОШ И ОД ЕДЕН ВАРВАРИН. ” – ” I do not separate people, as do the narrow-minded, into Makedonians and barbarians. I am not interested in the origin, or race of people, under my government. I only distinguish them on the basis of their virtue. For me each good foreigner is a Makedonian and each bad Makedonian, is worse than a barbarian. ”

Advertisement

26. ” БЕЗ ЗНАЕЊЕ, ВЕШТИНАТА НЕ МОЖЕ ДА СЕ ФОКУСИРА. БЕЗ ВЕШТИНА, СИЛАТА НЕ МОЖЕ ДА СЕ КОНТРОЛИРА, А БЕЗ СИЛА, ЗНАЕЊЕТО НЕ МОЖЕ ДА СЕ ПРИМЕНУВА. ” – ” Without Knowledge, Skill cannot be focused. Without Skill, Strength cannot be brought to bear and without Strength, Knowledge may not be applied. ”

27. ” ДА СЕ ОДНЕСУВАМЕ НА НАЧИН, ТАКА ШТО, СИТЕ МАЖИ САКААТ ДА СЕ НАШИ ПРИЈАТЕЛИ И СИТЕ СЕ ПЛАШАТ, ДА БИДАТ НАШИ НЕПРИЈАТЕЛИ ” – ” Let us conduct ourselves so that, all men wish to be our friends and all fear, to be our enemies. ”

28. ” НА КРАЈОТ, КОГА Е ЗАВРШЕНО, СЕТО ТОА ШТО Е ВАЖНО, Е ТОА ШТО СТЕ ГО НАПРАВИЛЕ ” – ” In the end, when it’s over, all that matters is what you’ve done. ”

29. “ Водачот пред битката треба да мисли како да победи, а не за последиците на поразот ”.

30. ” НЕБОТО НЕМОЖЕ ДА ТОЛЕРИРА ДВЕ СОНЦА, НИТУ ЗЕМЈАТА ДВОЈЦА ГОСПОДАРИ ” – ” Heaven cannot brook two suns, nor earth two masters. ”

Advertisement

31. ” СЕГА ВИЕ СЕ ПЛАШИТЕ ОД КАЗНА И МОЛИТЕ ЗА ВАШИОТ ЖИВОТ, ПА ЈАС ЌЕ ВЕ ОСЛОБОДАМ, АКО НЕ ЗА БИЛО КОЈА ДРУГА ПРИЧИНА, ТАКА ШТО ЌЕ МОЖЕ ДА СЕ ВИДИ РАЗЛИКАТА ПОМЕЃУ МАКЕДОНСКИОТ ВАСИЛЕОС И ВАРВАРСКИ ТИРАНИН, ПА НЕ ОЧЕКУВАЈТЕ ДА ПРЕТРПИТЕ НИКАКВА ШТЕТА ОД МЕНЕ. ЕДЕН ВАСИЛЕООС НЕ ГИ УБИВА ГЛАСНИЦИТЕ.” – ” Now you fear punishment and beg for your lives, so I will let you free, if not for any other reason so that you can see the difference between a Makedonian king and a barbarian tyrant, so do not expect to suffer any harm from me. A king does not kill messengers. ”

32. ” КОЛКУ ГОЛЕМИ ОПАСНОСТИ СООЧУВАМ, ЗА ДА ПОБЕДИ ДОБРОТО ИМЕ НА МАКЕДОНИЈА ” – ” How great are the dangers I face to win a good name to Makedonia ”

33. ” ЈАС ПРДПОЧИТУВАМ ДА ЖИВЕАМ КРАТОК ЖИВОТ ПРОСЛЕДЕН СО СЛАВА, ОДКОЛКУ EДEH ДОЛГ ВО CEHKA ” – ” I would rather live a short life of glory, than a long one of obscurity “.

34. ” ВИ ПРАЌАМ ЕДНА СИНАПОВА СЕМКА, ЗА ДА ГО ПОЧУСТВУВАТЕ ГОРЧЛИВИОТ ВКУС НА МОЈАТА ПОБЕДА ” – Во писмото за владетелот на Персија Дарио 3 – ти. – ” I send you a kaffis of mustard seed, t hat you may taste and acknowledge the bitterness of my victory.” – in letter for King Dario 3 of Persia. ”

35. ” BO ВЕРАТА И НАДЕЖTА СВЕТОТ E РАЗДЕЛEH, НО E ЗДРУЖЕН BO МИЛОСРДИЕТО ” – “In faith and hope the world will disagree, But all mankind’s concern is charity.”

Advertisement

36. ” ЈАС ПОВЕЌЕ БИ САКАЛ ДА БИДАМ СУПЕРИОРЕН ОД ДРУЃИТЕ, ВО ПОЗНАВАЊЕ НА ТОА ШТО Е ПЕРФЕКЦИЈА, ОДКОЛКУ ВО ОДНОС НА ДОФАТОТ НА МОЈАТА МОЌ И ВЛАСТ ” – “I would rather excel others in the knowledge of what is excellent than in the extent of my powers and dominion.”

37. “ ВО ПОЛИТИКАТА НEМА ВИСТИНА, ИМА САМО НАСОКИ КАКО ДА СЕ ПОСТИГНЕ ЦЕЛТА ”.

38. ” ЈАС ЖИВЕАМ ВО ЗЕМЈА НА ЛАВОВИ И ХРАБРИ ЛУЃЕ, КАДЕ СЕКОЈА ПЕТА НА ТЕРЕНОТ Е КАКО БУНАР ОД ЖЕЛЕЗО, СО КОЈ СЕ СООЧУВА МOЈОТ ВОЈНИК. ТИ ДОНЕСЕ САМО ЕДЕН СИН НА СВЕТОТ, МА СЕКОЈ ВО ОВАА ЗЕМЈА МОЖЕ ДА СЕ НАРЕЧЕ ЕДЕН АЛЕКСАНДАР. ” – ” I am involved in the land of a leonine and brave people, where every foot of the ground is like a well of steel, confronting my soldier. You have brought only one son into the world, but everyone in this land can be called an Alexander.”

39. ” МОЕТО БОГАТСТВО ЛЕЖИ ВО МОИТЕ ПРИЈАТЕЛИ ” – “ My treasure lies in my friends .”

40. ” Не СЕ плашaм јас од војска од лавови предводени од една овца, МА од ЛАВ кој предводи војcка од овци.” – ” I am not afraid of an army of lions led by a sheep; I am afraid of an army of sheep led by a lion. ”

Advertisement

41. ” Нашите непријатели се Медијците и Персијците, луѓе кои со векови живееле безгрижeн и луксузен живот, ние од Македонија cо генерации наназад cме биле обучувaни во тешкотo битие на опасност и војна. Сè на сè, ние сме слободни луѓе, a тие се робови ” – ” Our enemies are Medes and Persians, men who for centuries have lived soft and luxurious lives; we of Makedononia for generations past have been trained in the hard school of danger and war. Above all, we are free men, and they are slaves.

42. ” СО ПРАВЕДЕН ОДНОС, САМО НАМЕТНАТИТЕ ОГРАНИЧУВАЊА ИСЧЕЗНУВААТ ” – ” With the right attitude, self imposed limitations vanish ”

43. ” ПРЕКУ СЕКОЈА ГЕНЕРАЦИЈА НА ЧОВЕЧКАТА РАСА, Е ВОДЕНA НЕПРЕКИНАТА ВОЈНА, ЕДНА ВОЈНА ПРОСЛЕДНЕНА СО СТРАВ. ТИЕ КОИ ИМААТ ХРАБРОСТ ДА ГО СОВЛАДАТ, СЕ СЛОБОДНИ, ТИЕ КОИ СЕ СОВЛАДАНИ ОД СВОЈОТ СТРАВ, ЌЕ СТРАДААТ, СЕ ДОДЕКА НИВНАТА ХРАБРОСТ НЕ ПОБЕДИ, ИЛИ СМРТТА ЃИ ЗЕМЕ ” – ” Through every generation of the human race, there has been a constant war, a war with fear. Those who have the courage to conquer it, are made free and those who are conquered by it, are made to suffer until they have the courage to defeat it, or death takes them ”

44. ” ЈАС РАЗГЛЕДУВАМ, НЕ ШТО ПАРМЕНИО ТРЕБА ДА ДОБИЕ, ТУКУ ШТО АЛЕКСАНДАР ТРЕБА ДА ДАДЕ ” – ” I consider not what Parmenio should receive, but what Alexander should give ”

45. ” ЈАС БИ ПРИФАТИЛ, ДА СУМ АЛЕКСАНДАР,… И ЈАС ДА СУМ ПАРМЕНИО ” – ” I will accept it, if I am ALEXANDER,… And I, if I am Parmenion ”

Advertisement

46. ” ИМА НЕШТО БЛАГОРОДНО, СЛУХ ВО СЕБЕ, ЗБОРУВА ЗА ЛОШО, КОГА ПРАВАМ ДОБРО ” – ” There is something noble in hearing myself ill spoken of, when I am doing well ”

47. ” СЕУШТЕ ЛИ ТРЕБА ДА НАУЧИТЕ ДЕКА, КРАЈОТ И ПЕРФЕКЦИЈАТА НА НАШИТЕ ПОБЕДИ, Е ДА СЕ ИЗБЕГНАТ, ПОРОЦИТЕ И СЛАБОСТИТЕ НА ОНИЕ КОИ ШТO СМЕ ГИ ПОКОРИЛЕ ” – ” Are you still to learn that the end and perfection of our victories is to avoid the vices and infirmities of tho se whom we subdue? ”

48. ” ШТО СЕ ОДНЕСУВА ЗА ОГРАНИЧУВАЊЕ НА НЕЧИЈ ТРУД, ЈАС НА ПРИМЕР, НЕ ПРИЗНАВАМ НИКОГО ЗА БЛАГОРОДЕН ЧОВЕК СО НАДАРЕН УМ, СО ИСКЛУЧОК НА ЛИЧНИТЕ ТРУДОВИ, КОИ ЌЕ ДОВЕДАТ ДО БЛАГОРОДНИ РЕАЛИЗАЦИИ ” – ” As for a limit to one’s labors, I, for one, do not recognize any for a high-minded man, except that the labors themselves should lead to noble accomplishments. ”

49. ” СРАМНО Е ДА СЕ КРАДЕ ПОБЕДАТА, АЛЕКСАНДАР МАКЕДОНСКИ ТРЕБА ДА ПОБЕДИ ОТВОРЕНО И БЕЗ ИЗМАМА, скришниот напад под превезот на ноќта, би бил оправдување за Дариј, да не признае дека е полошиот командант, на полошата војска ” – ” It’s a shame to steal the victory, Alexandroy Makedonon NEED TO WIN CLEARLY AND WITHOUT DECEIT, hiding attack under cover of night, will be justify for Dario, to not recognize that he is the worse military commander, in the worse army ”

50. ” ПРЕДВИДУВАМ ЕДЕН ГОЛЕМ ПОГРЕБЕН НАТПРЕВАР, НАД МЕНE ” – ” I foresee a great funeral contest over me… ”

Advertisement

51. ” КРЕМИРАЈТЕ ГО МОЕТО ТЕЛО И НЕ ГРАДЕТЕ НИКАКОВ СПОМЕНК. ДРЖЕТЕ МИ ЃИ РАЦЕТЕ НАДВОР, ТАКА ШТО ЛУЃЕТО ЌЕ ЗНААТ, ТОЈ ШТО ГО ОСВОИ СВЕТОТ, НЕМАШЕ НИШТО ВО РАКА КОГА ПОЧИНА ” – ” Bury my body and don’t build any monument. Keep my hands out so the people know the one who won the world had nothing in hand when he died. ”