НА ДЕНЕШЕН ДЕН
НА ДЕНЕШЕН ДЕН: Тивко е на Ножот 115 години по почесниот турски плотун за македонското јунаштво и јунаците од епопејата кај прилепско Ракле

Една од најнерамноправните и најкрвавите битки во историјата на Македонија по Илинденското востание се одиграла на денешен ден пред 115 години во Прилепско. На 14 јули 1907 година кај селото Ракле, на планинскиот врв Ножот, група од 45 костурски востаници, одбивајќи ја наредбата за повлекување и под мошне тешки услови, прифатиле борба со многубројната турска војска, командувана од мајорот Енвер беј. Јунаците од Ножот биле однапред решени на саможртвување. Сите 45-мина загинале со херојска смрт. Повеќето паднале при нерамноправната битка, а неколкумина од нив се самоубиле. Откако стивнале пукотниците турскиот мајор Енвер-беј наредил со аскерски плотун да им се оддаде почит за јунаштвото на македонските комити, со кои до пред тоа војувале. Има повеќе прикази, и историски и уметнички, за овој чин од нашата историја. Подоцна приказната за настанот во кој јунаците се бореле до последниот куршум, како и фотографии, се пренеле во повеќе делови од светот. Чистење на селата околу Бабуна од кодошите (Четата на Михаил Чаков) По Илинденското востание бугарската, српската и грчката вооружена пропаганда во Македонија се засилиле. На Рилскиот конгрес кој се одржал во септември 1905 година е донесено решение да им се даде решителен отпор. Од средината на мај 1907 година четата на Тане Николов дејствувала по должината на планината Бабуна, а од јуни и 50-члената чета на Михаил Чаков и 30-члената костурска чета на Христо Цветков. На четата на Тане Николов се приклучува и прилепскиот околиски војвода и член на окружниот комитет Петар Ацев. Кон нив се упатуваат и четите на Иван Наумов и една прилепска реонска чета на чело со Мирче Најденов. Во регионот се концентрираат нешто повеќе од 150 комити и скоро 150 лица селска полиција од околните села. Главна цел на Обединетата чета под водство на Тане Николов е чистење на селата од планината Бабуна од србоманските шпиони и конечно уништување на српската пропаганда. Србоманите од своја страна испраќаат агенти во Битола, Прилеп, Воден, Лерин, Тиквеш и Велес за да ги предадат на турските власти македонските чети во селото Никодин. По 10 јули турските војници се распоредуваат во целиот регион. Донесено е решение главнината да се подели на неколку помали чети, кои заземат позиции околу Никодин. Распределбата била: една единица од 40 лица зазема позиција над самото село, друга од 100 лица, која ја сочинувале главниот дел од комитските сили, се распоредува на падините помеѓу село Никодин и село Содржи. Трета единица од 45 лица од Костурската чета (30 луѓе) на чело со Христо Цветков и комити од четите на Михаил Чаков и Мирче Најдов зазема позиција на скалата Ножот над селото, другите две групи (од 8 лица) комити на чело со локалните војводи Секула Ораовдолски и Велко Попадиски се сместуваат под планината Асенова глава каде треба да го чуваат патот меѓу селото Никодин и село Владиловци. Последната група се состои од четите на Тане Николов и Петар Ацев, заедно со селската милиција се височината Попадиските чукари. На 13 јули војводите се собираат на совет. И покрај одлуката на прилепскиот градски окружен комитет четите да се повлечат, војводите одбиваат и се подготвуваат за отпор на турскиот аскер. Аскерски почесен плотун на Ножот
Утрото на 14 јули турски аскер се насочува кон врвот Ножот со цел да ги опколи комитите, а друга група турски војници од исток отвора оган во главната команда. Комитите кои се наоѓаат на Ножот, отвораат оган по турскиот аскер. Притоа 18 комити се искачуваат и ги заземаат североисточните падини на самиот врв. Нивната позиција не им дозволува да гледаат што се случува на другите падини. Турските сили почнале да заземаат позиции околу самиот врв и да го обиколуваат.
(Тане Николов) До пладне пристигнуваат нови турски единици на чело на Енвер беј. Турска чета ги напаѓа другите 18 млади луѓе на североисточните падини, притиснати и од исток од аскер, сите паѓаат убиени, што го отвора патот за силен напад на Ножот. Со последните бомби комитите на Ножот се самоубиле. Четата на врв Асенова глава ги одбива нападите од село Смиловци и се повлекува. Четите на Михаил Чаков и Велко Апостолов – Попадиски се повлекуваат од Попадиската река во правец на село Подлес. Со падот на ноќта четите се повлекуваат и турските војници им ја губат трагата. Вкупниот број на загинатите комити во областа на планината Ножот е 67.
(Секула Ораовдолски) По заземањето на Ножот, аскерот почнал да се изживува врз загинатите комити, но мајорот Енвер беј го запрел тоа и наредил закоп и почесен плотун во чест на храбрите борци. Телата на херојски загинатите комити, по негова наредба, се закопани во близина на врвот од жителите на блиските села. (Подготвил: Д.Г.)
НА ДЕНЕШЕН ДЕН
Венизелос и Пашиќ не ја поделиле Македонија во Букурешт, туку на Железничката станица во Скопје

Дарко ЈАНЕВСКИ Историските податоци велат дека поделбата на Македонија во 1913 година е извршена во Букурешт. На денешен ден (види линк на крајот од текстот) Но, по сé изгледа границите се исцртани неколку седмици пред тоа, на средба меѓу грчкиот и српскиот премиер, Елефтерос Венизелос и Никола Пашиќ, во вагон на тогашната железничка станица во Скопје Во почетокот на јули 1913 година, во Белград, Атина и Букурешт веќе на големо се славеле успесите во Втората балканска војна, а во грчкиот и српскиот главен град забрзано се цртале мапите за тоа која од нив колкав дел од Македонија ќе заземе. Од податоците што се достапни за овој период, се чини горе-долу може да се склопи сликата за случувањата во јули 1913 година кои му претходеа на финалниот чин – склучувањето на Букурешкиот договор со кој поделбата е финализирана. Сепак, се чини дека има некои интересни податоци со кои нашата историја допрва ќе треба да се занимава за да го комплетира мозаикот од тие настани. Една од тие слики која недостига е средбата меѓу грчкиот премиер Елефтерос Венизелос и српскиот премиер Никола Пашиќ среде Скопје на 3 јули 1913 година на која се исцртани границите на поделена Македонија.
Средба во вагон
Скопје во тоа време бил под српска контрола, а Венизелос допатувал на 2 јули. Нема податоци за тоа кој го пречекал и каде отседнал, а вечерта му била приредена вечера во тогашниот офицерски дом (не е Офицерскиот дом кој се урна за време на земјотресот во 1963 година) од страна на српскиот генерал Мишиќ. Генералот вечерата ја почнал со здравица во чест на грчкиот крал и грчката војска (во тоа време грчката војска веќе се наоѓала во Дојран, а на 6 јули влегла во Неврокоп, родното место на Борис Сарафов). Венизелос одговорил со своја здравица во чест на кралот на Србија и српската војска која „со своето јунаштво го восхитила светот“. Следниот ден на 3 јули во Скопје пристигнал и српскиот премиер Никола Пашиќ. Според извештајот на белградска „Политика“ од четврток, 4 јули 1913 година, Пашиќ во Скопје допатувал со утринскиот воз. Во придружба на Пашиќ бил грчкиот пратеник во Белград Александрополус, а покрај тоа, членови на српската делегација биле и српскиот пратеник, односно амбасадор во Софија, д-р Мирослав Спалајковиќ и д-р Шаиновиќ, шеф на политичкото одделение на Владата на Србија. Двајцата премиери се состанале на железничката станица во Скопје, која во тоа време изгледала сосема поинаку и имале подолг разговор во еден од вагоните. По завршување на средбата, најпрвин си заминал Венизелос, во 13 часот, отпатувајќи со воз за Солун кој веќе повеќе од половина година бил под целосна контрола на Грците. Потоа, од Скопје си заминал и Пашиќ. Според извештаите од 5 јули, Пашиќ во Белград пристигнал на 4 јули во 12,35 часот, но нема податоци за тоа зошто патувал од Скопје за Белград безмалку 24 часа. Следниот ден по средбата, на 4 јули, српското Прес биро издало соопштение во кое се повикува на официјално соопштение од Скопје и во кое се вели: „Денес претпладне (се мисли на 3 јули, н.з.) во Скопје се сретнаа г. Пашиќ и г. Венизелос. Двајцата министри претседатели разменија мислења за сите прашања кои се на дневен ред и кои ги интересираат државите. Шефовите на владите констатирале целосна согласност во своите гледишта“. Не треба многу за да се претпостави што е тоа што било на дневен ред. За двете држави во тие денови најважно било да ја финализираат поделбата на Македонија на начин што меѓу нив нема да предизвикува несогласувања и на начин кој ќе им овозможи во Букурешт да ја стават Бугарија пред свршен чин. Самото соопштение во кое се вели дека двајцата премиери „констатирале целосна согласност“ покажува дека тие дури и не преговарале за поделбата на Македонија, туку едноставно констатирале дека меѓу нив нема разлики во исцртаните граници! Другиот дел од времето го потрошиле не на меѓусебно разграничување, туку на утврдување на границата меѓу Србија и Грција од една страна и Бугарија од друга страна.
Атина и Белград биле задоволни уште пред Букурешт
Веднаш по враќањето во Белград и кусиот одмор, Пашиќ заминал кај српскиот крал, а потоа на седница на српската Влада која траела до 19 часот. Од седницата, Пашиќ заминал на средба со рускиот пратеник (амбасадор) во Белград, Хартвиг. Значи, српскиот премиер најпрвин го известил кралот за разговорите со Венизелос, потоа ги известил министрите во неговата влада, за на крај за истото да го информира и рускиот амбасадор. Истото го сторил и Венизелос кој на 5 јули одржал седница на грчката влада. Тие денови во Белград и Атина владеело видливо задоволство од освоениот плен на двете држави во Македонија, но и од фактот што Грција и Србија немаат недоразбирања меѓу себе. Се сметало дека единствено околу Гевгелија постојат разлики. Меѓутоа, таквите гласини биле демантирани веќе на 14 јули (28 јули по новиот календар), кога грчката, српската и црногорската делегација биле на пат кон Букурешт каде три дена подоцна започнала Букурешката конференција на која дефинитивно е поделена Македонија. Тој ден, недела, трите делегации најпрвин со српски брод на кој се вееле грчкото, српското, црногорското и романското знаме пристигнале во Турну Северин. Биле пречекани од Треанеа Гречеано, шеф на романскиот дворски протокол. Оттука, со воз тргнале кон Букурешт. По пристигнувањето во Букурешт, Никола Пашиќ, во разговор со дописникот на еден романски весник, изјавил: „По прашањето за Гевгелија, меѓу нас и Грците нема никакво несогласување“. На тоа се надоврзал грчкиот делегат Димитар Панас: „Меѓу нас и Србите нема несогласувања, Гевгелија нема да ни прави проблем“.
Мисирков: Читам само ужаси
Очигледно, Пашиќ и Венизелос во Скопје брзо и цврсто си ја стегнале раката во поглед на тоа како меѓу себе ќе ја поделат Македонија. Поголем дел од времето го посветиле на изедначување на своите позиции во однос на границата меѓу Србија и Грција со Бугарија. Таа граница според информациите пред средбата во Скопје требало да биде исцртана на следниот начин: српско-бугарската граница би се движела по вододелницата меѓу Струма и Вардар; грчко-бугарската граница би тргнувала од Гевгелија, преку Дојранското Езеро, па преку утоката на Струма помеѓу Демир Хисар и Серез, оставајќи и го Серез на Грција, и оттаму би излегла на море источно од Орфанскиот залив. Прецизираното во Скопје овозможило подоцна двете држави во Букурешт да имаат изедначен став. Во романскиот главен град проблем била Кавала, но Бугарите, иако со целосна поддршка од Русија, ја изгубиле и таа битка, добивајќи ги само Ксанти и Струмица (подоцна, Бугарија ги губи и двата града, првиот во полза на Грција, вториот во полза на Србија). Во секој случај, иронијата е во тоа што по сé изгледа, поделбата на Македонија во 1913 година е извршена во денешниот главен град на Република Македонија, а во Букурешт само е ставен печат на целиот процес. Инаку, за средбата на Венизелос и Пашиќ во Скопје на 9 јули преку харковскиот весник „Јужен крај“ се информирал и Крсте П. Мисирков и тоа го навел во својот „Дневник“ на 9 јули 1913 г. пишувајќи: “Читам само ужаси“.
Три предлози за автономна Македонија во 1913 година
На 6-ти јули низ Белград проструила и веста за зближувањето на позициите на Русија, Австро-Унгарија и Италија по однос на балканското прашање. Ставот кој внел немир во Белград и Атина гласел дека големите сили треба да вложат напор Бугарија да не излезе од војната ослабена, затоа што тоа би ја нарушило рамнотежата меѓу балканските државички. Тоа можело да се оствари на два начина: или српските и грчките војски да отстапат дел од освоената територија во полза на Бугарија, што изгледало тешко изводливо, или на Македонија да и се даде автономија. Зад идејата стоел австрискиот министер за надворешни работи грофот Бертхолд, кој меѓутоа, на 3 и 4 јули на два пати бил на разговори со австрискиот цар Франц Јозеф, по што било најавено дека во септември ќе поднесе оставка. Како и да било, неговата идеја за автономија на Македонија во 1913 година во нејзините историски граници пропаднала и потоа Австро-Унгарија тоа прашање на ниту еден начин не го покренувала посериозно. Во тие денови посебно разочарувачка изјава во врска со ова прашање дал британскиот министер за надворешни работи Греј кој рекол дека идејата за автономија на Македонија е „неостварливо прашање“. Во 1913 година уште на два пати се јавувала заложба за автономија на Македонија. Првиот пат од турската делегација на Лондонската конференција кога било предложено Македонија да остане под турска власт, но како автономна област. Најпрвин Бугарија, а потоа и Грција и Србија, арогантно го одбиле предлогот. Вториот предлог всушност е обидот на веќе споменатиот гроф Бертхолд и третиот пат идејата за автономна Македонија се јавува на самата конференција во Букурешт, овој пат промовирана од Бугарија, а која лесно била одбиена од победниците во Втората балканска војна.
Евреите од Солун молеле за автономија на Македонија
На 7 јули низ Белград проструила и вест дека делегација на Евреи од Солун, по посетата на српското Министерство за надворешни работи, заминала за Виена каде во тамошното Министерството за надворешни работи побарала Македонија да добие автономија. Слична акција била спроведена и во Лондон и во Париз. Солун во тоа време бил центар на Македонија, веројатен главен град на евентуалната автономна Македонија во тоа време, а Евреите биле мнозинско население во него. https://denesen.mk/kako-e-podelena-makedonija-vo-bukuresht-pred-105-godini-bugarite-trguvale-so-shtip-i-kochani-za-da-ja-dobijat-kavala-za-rusite/
НА ДЕНЕШЕН ДЕН
НА ДЕНЕШЕН ДЕН: Изгреа 16-зрачното сонце на државното знаме на самостојна Македонија, кое денешната власт го бруси и го забранува

На 11 август 1992 година, со одлука на Собранието на Република Македонија беа усвоени знамето со црвена боја и со 16-крако златно-жолто сонце, со осум основни и осум споредни сончеви зраци. Тоа беше замена за дотогашното знаме со идеолошки симбол од времето на СФРЈ, односно Социјалистичка Република Македонија, кое исто така беше со црвена основа и со ѕвезда петокрака. Новото знаме со 16-кракото македонско сонце се користеше до 5 октомври 1995 година, кога беше сменето со сегашново – црвено со златно-жолто сонце, со осум сончеви зраци… Смената на знамето беше извршена под притисок на Грција и со поддршка од тн. меѓународна заедница, со образложение дека ќе биде прекината блокадата од страна на Грција што беше воведена кон Република Македонија.
Почнаа со смена на знамето, на Уставот и, како што е познато, пред три години со промена и на името на Република Македонија. Симболот што беше на државното знаме на Република Македонија, кој беше користен и на многу други места, по потпишувањето на Договорот од Преспа, сегашнава, се уште актуелна власт, почна да го отстранува и со брусилици да го гребе од јавните површини.
Но, на народот тешко е да му се забрани нешто што сака, па така е постигнат контраефект – знамето со Сонцето од Кутлеш денес се вее низ многу населби низ Македонија. (Д.Г.)
НА ДЕНЕШЕН ДЕН
СВИДЕТЕЛСТВА ОД БУГАРИЈА: Ученикот Георги Костадинов од Пиринска Македонија во 1958/59 година бил многу добар и примерен Македонец

Официјална Софија денес не само што не им дава никакви права на Македонците од Пиринска Македонија (во Бугарија) туку го негира постоењето и на Македонците во Република Македонија. Но токму од Министерството за образование на Бугарија има документи за постоењето на Македонците во оваа земја, какви што сме објавувале во повеќе наврати, како што е и ова свидителство за завршено основно образование, во кое за ученикот во рубриката народност пишува: Македонец (а не Б`лгарин). Свидетелството е на име на Георги Костадинов за учебната 1958/59 година. Костадинов учел во Третото основно училиште во Благоевград (Горна Џумаја) во Пиринска Македонија.
-
Вести3 months ago
ШОКАНТНО ОКТРИТИЕ! Научно докажано: Македонците се првите луѓе во Европа
-
ЕНЦИКЛОПЕДИЈА2 months ago
ЗА НИВ БИЛ МАКЕДОНЕЦ: Комити кои го преживеале Илинден во 1960 година му оддаваат почит на Пиринскиот цар Јане Сандански
-
ЕНЦИКЛОПЕДИЈА3 months ago
Портрет на прилепско семејство од 1793 година ја ништи бугарската и грчката пропаганда против Македонците
-
ХРОНОЛОГИЈА3 weeks ago
ЧЕРЧИЛ ЗА НАШАТА ДРЖАВА: ЦЕЛАТА ИСТОРИЈА НА ЕВРОПА Е ПОВРЗАНА СО МАКЕДОНИЈА, ЗАТОА СИТЕ ЈА НЕГИРААТ
-
НА ДЕНЕШЕН ДЕН2 months ago
Во Влахи во Пиринска Македонија е роден македонскиот револуционер, Пиринскиот цар, Јане Сандански
-
ЕНЦИКЛОПЕДИЈА3 months ago
Германскиот историчар Лоникер во 1578 година ги наведува Македонците како засебен народ
-
Вести3 months ago
ЛАВРОВ НАВОДНО ЈА „ПОПАРИЛ“ ГРЦИЈА: ВРШИТЕ ТЕРОР КОН МАКЕДОНЦИТЕ И МАКЕДОНИЈА А НАС ЌЕ ТИ ПРЕДАВАТЕ ДЕМОКРАТИЈА?
-
Вести3 months ago
МАЈМУНСКА СИПАНИЦА– ДАЛИ ЗАПОЧНУВА НОВА ПАНДЕМИЈА?