Златна маска, златна ракавица, прстени, огрлици, обетки, монети и други предмети од злато, се дел од познатата Златна соба, место во кое се изложени повеќето златни наоди од Охридскиот регион од праисторијата до денес.
Во средината на собата, посебно обележје дава гробот 132, ископан кај Горна Порта и автентично пренесен со сите содржини пронајдени во него, а околу поставени златни предмети и од други наоѓалишта.
Најстарите предмети, во овој мал, но исклучително богат простор, потекнуваат од шестиот и петиот век пред новата ера, односно архајскиот и класичниот период. Во неа е отсликана културата и традицијата, преку големо богатство од материјали, кои сведочат за историјата на Охрид.
Директорот на Завод и музеј – Охрид, Мишко Туткоски забележа дека Охридскиот регион има богати наоди и богати метрополи, кои датираат и од хеленистичкиот период, 4,3 и 2 век пред новата ера, каде значајно е поставувањето на златен или сребрен накит на покојниците.
– Артефактите во собата не застануваат во тој период, има и се она што имаме и од новата ера, од римскиот период па се до средновековниот. Се што е злато. Охридската златна збирка е многу побогата од сите заедно во Македонија. Најстарите наоди потекнуваат од исклучително богатите гробови откриени на локалитетот „Горна порта“. Тоа е гробот со златната маска, потоа другиот гроб со голем број златни предмети, како текторалиси, накит и слично, истакна Туткоски.
Автентично пренесен гробот 132 со цела посмртна традиција
Целосно реконструиран, автентично, онака како што е ископан на локалитетот „Горна Порта“, гробот 132 ја прикажува посмртната традиција од крајот на 6-тиот и почетокот на 5-ти век, пред новата ера. Покрај злато и надалеку познатата златна маска во него се пронајдени и поместени сребрени, килибарни и други предмети. Обликуван е со имитација од камењата како изгледале, земја…, а автентична е и позицијата на сите предметни, онака како што се пронајдени, конзервирани и реставрирани прикажани во една целина. Четирите масивни килибарни ѓердани, дел од необработени зрна килибар, дел се обработени, говорат за трговската врска на Охрид, која постоела уште во тој период.
– Килибарот е исклучително значаен материјал во тој период, бидејќи доаѓа од Балтичките мориња. Тоа укажува дека уште во тоа време постоеле трговски рути и имало меѓусебно влијание меѓу крајниот север на Европа и речиси крајниот југ, Охрид, смета археологот и водич во музејот Куќата на Робевци, Атанас Кипров.
Во ова ископување, додава, пронајдени се и керамички и бронзени предмети, накит, садови за секојдневна употреба, кои биле поставувани како гробни прилози, дел локално произведени, а дел донесени. Во археолошките пронајдоци се и пехар, сребрена ритуална количка – двоколка, игли, кука, како и сребрени сандали на мало девојче, чиј ѓон бил изработен од сребро, а горниот дел од друг материјал, кој се распаднал. Според предметите, положени во гробовите сигурно верувале дека овие предмети ќе бидат употребени за гозба во задгробниот свет.
Поставувањето златни, но и други предмети на покојникот, архолозите го поврзуваат со култот со богот на Сонцето, што пак ја симболизира бесмртноста, односно вечноста. Телото на покојникот било покриено со златни предмети. На лицето се наоѓала златна маска, преплетената осмица на очите, а златни елементи биле поставени на устата, срцето и `рбетниот столб.
– Со поставување на златните апликации на делови на телото на покојникот верјоатно се мисли дека и самиот би достигнал бесмртност, односно вечен живот, во задгробниот свет. И мотивите кои се втиснати на златните предмети, имаат сончева симболика. Двоколката има толкувања дека е поставена симболично да ја пренесе душата на покојникот во другиот свет или поврзување со култот со богот на сонцето. Количката уште од бронзеното време е симбол на сонцето. Златото, спроед бојата асоцира на сонце. Бидејќи е единствен метал кој не оксидира не ја менува бојата е симбол на вечноста. Поради тоа во многу култури на стариот свет, така и во античка Македонија е користено со таа цел, појаснува Кипров, додавајќи дека и поставувањето на килибарот се толкува со сончева конотација.
Охридската златна соба открива вековната занаетчиска традиција во градот
Во Златна соба поместени се филигрански предмети и накит, што говори за вековната традиција во изработка на филигранската техника во Охридскиот регион од крајот на 3 и почетокот на 2 век пред новата ера.
– Тоа е период кога градот Охрид или Лихнид, како што бил познат во антиката го доживува најголемиот процут. Тоа го докажуваат богатите гробни прилози, кои не се изолирана појава. Во секој гроб има барем по еден чифт златни обетки, не ретко комбинирани и со огрлица, ѓердан и други декортивни елементи.
Постојат претпоставки дека дел од овој накит бил произведуван тука. Можеме да кажеме дека Охрид има богата традиција во изработка на филигран, која се следи од крајот на 6 век пред новата ера, локално производство од 3 век пред н.е., раскажува Кипров.
Забележа дека златните предмети, маски, ракавици… се со идентичен мотив и се претпоставува дека се изработувани во Охрид, во една иста работилница.
Голем дел од наодите, презентирани во Златната соба, меѓу кои златната маска, отпатувале на повеќе изложби во светот.
Слаѓана Стојкова Костоски за МИА
