ЕНЦИКЛОПЕДИЈА
Дипломатски допис за аферата „Мис Стон”
Во август 1901 година, македонските револуционери на чело со Јане Сандански ја задржале aмериканската мисионерка Хелен Стон (Helen Stone) со цел да добијат откуп за финансирање на вооружената борба за независна Македонија.
Странските дипломатски претставници во своите преписки, често ги користеле официјалните отомански називи за разните народи во империјата. Таа терминологија се засновала на припадноста кон милетот т.е. цркoвно-религиозната заедница.
А, бидејќи македонската црква била затворена (а токму тоа време, името Македонија било и забрането од султанот), следствено Македонците припаѓале на туѓи цркви, па дипломатите често нѐ нарекувале – „бугари“, „грци“ и „срби“, а понекогаш и „турци“.
Меѓутоа, доколку поподробно се разгледа дипломатската кореспонденција, јасно е дека странските претставници прават разлика и известуваат за Македонците како одделен, засебен народ.
Така на пр., амбасадорот на САД во Отоманската Империја, Џон Лишман (John G.A. Leishman), на 24 септември 1901 го информирал Државниот Секретар на САД, Џон Хеј, дека според добиените информации, грабнувачите на Хелен Стон се Бугари или Македонци. Лишман пишува:
– „…судејќи според најдобрите информации до кои може да се дојде, престапниците што го извршиле овој недозволен чин се Бугари, или можеби Македонци“.
Британскиот конзул во Софија, Џејмс Мекгрегор (Јames McGregor), му напишал порака на амбасадорот Лишман на 16 септември 1903 во која објаснил како отпрвин се мислело дека „турски дезертери“ ја плениле Хелен Стон.
Мекгрегор натаму пишува дека Отоманскиот главешина Селим бег го информирал дека властите во Цариград сметале оти грабнувачите се Бугари. Меѓутоа, во дописот до амбасадор Лишман од 19 септември истата година, Мекгрегор известува дека Селим бег потоа примил телеграма од Владата во Цариград дека грабнувачите всушност се Македонци и дека водачот на овој потфат не е Борис Сарфов како што отпрвин се мислело (туку тоа бил Јане Сандански). Британскиот конзул вели:
– „Морам да истакнам дека информацијата ја добив од Селим бег, вршител на должност Отомански комесар, кој патем добил телеграма од неговата Влада во којашто се потврдува дека грабнувачите се Македонци и дека тој се подготвува да испрати остра порака до Бугарската влада со која ќе побара да се спроведе строга истрага“.
ИЗВОР: Foreign Relations of the United States and the Annual Message of the President Transmitted to Congress, December 2, 1902, Washington, DC. —/
